Crohn hastalığı, sindirim sisteminin herhangi bir bölümünde iltihaplanmaya neden olan kronik bir hastalıktır. Ülseratif kolit ile birlikte, bilinen iki inflamatuar (iltihaplı) bağırsak hastalığından (IBD) biridir. Genellikle ince bağırsağın son kısmında ve kalın bağırsağın başlangıcında görülür.
Crohn Hastalığı Neden Olur?
Hastalığın nedeni kesin olarak bilinmemektedir. Ancak araştırmacılar; genetik faktörler, bağışıklık sistemi sorunları ve çevresel etmenlerin hastalığın gelişiminde rol oynadığına inanmaktadır.
- Genetik faktörler: Ailesinde Crohn hastalığı olan bireylerin bu hastalığa yakalanma ihtimalinin daha yüksek olduğu düşünülmektedir.
- Bağışıklık sistemi sorunları: Bağışıklık sisteminin yanlışlıkla sindirim sistemine saldırması sonucu bağırsak iltihaplanması meydana gelebilir.
- Çevresel etmenler: Sigara içmek, stres, sağlıksız yaşam tarzı ve beslenme alışkanlıkları, hastalığın ortaya çıkmasına katkı sağlayabilir.
Bu faktörlerin kombinasyonu, Crohn gelişimine katkıda bulunabilir. Hastalığın tam olarak neden kaynaklandığını anlamak için daha fazla araştırma yapılması gerekmektedir.
Crohn Hastalığı Belirtileri Nelerdir?
Crohn hastalığı belirtileri, kişiden kişiye farklılık gösterebilir ve hastalığın şiddetine bağlı olarak değişebilir. En yaygın belirtiler şunlardır:
- Karın ağrısı ve kramplar
- İshal
- Kilo kaybı ve iştahsızlık
- Yorgunluk ve halsizlik
- Ateş
- Anüs çevresinde çatlaklar ve yaralar
- Dışkıda kan ve iltihap
- Mide bulantısı ve kusma
- Eklem ağrıları ve deri problemleri
Belirtiler, hastalığın aktif olduğu dönemlerde daha belirgin hale gelir ve remisyon dönemlerinde azalabilir. Bu nedenle, belirtilerin yönetimi ve tedavisi için düzenli doktor kontrolü ve uygun tedavi yöntemleri önemlidir.
Karın Ağrısı ve Kramplar
Karın ağrısı, hastalığın en yaygın belirtilerinden biridir. Ağrı genellikle karnın alt sağ kısmında hissedilir ve bağırsak hareketleri ile ilişkilidir. Ağrılar, bağırsak duvarındaki iltihaplanma ve ülserler nedeniyle meydana gelir.
İshal
İshal, Crohn hastalarında en sık görülen belirtilerdendir. Hastalar, gün içinde sık sık sulu dışkılama ihtiyacı hissederler. Bu durum, bağırsakların iltihaplanması ve sindirim sürecinin bozulması nedeniyle olur.
Kilo Kaybı ve İştahsızlık
Crohn hastalarında iştahsızlık ve buna bağlı olarak kilo kaybı sıkça görülür. Sindirim sistemindeki iltihaplanma, besinlerin emilimini zorlaştırır ve bu da kilo kaybına yol açar.
Yorgunluk ve Halsizlik
Hastalığın kronik doğası ve sürekli iltihaplanma, vücudun enerji seviyelerini düşürür. Bu nedenle, hastalarda yorgunluk ve halsizlik yaygındır.
Ateş
Bazı hastalarda, özellikle hastalığın aktif dönemlerinde, düşük dereceli ateş görülebilir. Bilindiği üzere ateş, vücudun iltihaplanmaya verdiği bir tepkidir.
Anüs Çevresinde Çatlaklar ve Yaralar
Hastalık, anüs çevresinde çatlaklar, apseler ve fistüller gibi komplikasyonlara neden olabilir. Bahsi geçen komplikasyonlar, dışkılama sırasında ağrıya ve rahatsızlığa yol açar.
Dışkıda Kan ve İltihap
Hastalığın şiddetine bağlı olarak, dışkıda kan ve iltihap görülebilir. Bu durum, bağırsak duvarındaki ülserlerin kanaması ve iltihaplanması sonucu oluşur.
Mide Bulantısı ve Kusma
Bazı hastalarda mide bulantısı ve kusma görülebilir. Bu belirtiler, bağırsak tıkanıklığı veya iltihaplanmanın mideye yakın bölgelerde olması durumunda görülür
Eklem Ağrıları ve Deri Problemleri
Hastalık, sindirim sistemi dışındaki organları da etkileyebilir. Eklem ağrıları, deri dökülmesi ve göz iltihapları gibi belirtilerin görülmesi mümkündür.
Crohn Hastalığı ile Ülseratif Kolit Arasındaki Farklar Nelerdir?
Crohn hastalığı ve ülseratif kolit, her ikisi de inflamatuar bağırsak hastalıkları (IBD) kategorisine girer, ancak bazı önemli farklılıkları vardır.
Önceklikle Crohn, sindirim sisteminin (ağızdan anüse kadar) herhangi bir bölümünde görülebilirken, ülseratif kolit yalnızca kalın bağırsak ve rektumu etkiler.
Crohn, Bağırsak duvarının tüm katmanlarını etkileyebilir. Bu, daha derin ülserlere ve bağırsak duvarında kalınlaşmaya yol açabilir. Ülseratif kolit ise, sadece bağırsak iç yüzeyini (mukoza) etkiler. İltihaplanma yüzeysel kalır ve bağırsak duvarının diğer katmanlarına yayılmaz.
Crohn hastalığında karın ağrısı, ishal, kilo kaybı, yorgunluk, anüs çevresinde çatlaklar ve fistüller görülür. Ülseratif kolitte ise kanlı ishal, dışkıda sümüksü akıntı ve rektal kanama ile karakterizedir.
Crohn rahatsızlığında bağırsak tıkanıklığı, fistüller, apseler ve bağırsak duvarında kalınlaşma gibi komplikasyonlar yaygınken, ülseratif kolitte toksik megakolon, kolon kanseri riski ve ciddi kanamalar gibi komplikasyonların gelişmesi daha muhtemeldir.
Her iki hastalık da benzer tedavi yöntemleri gerektirir, ancak tedavi planları hastalığın yayılımına ve şiddetine göre değişiklik gösterebilir. İlaç tedavisi, beslenme düzenlemeleri ve cerrahi müdahaleler her iki hastalık için de yaygın tedavi yöntemleridir.
Crohn Hastalığı Tanısı Nasıl Konur?
Crohn hastalığı tanısı, çeşitli testler ve görüntüleme yöntemleri kullanılarak konur. İlk olarak hekim, hastanın belirtilerini, öyküsünü ve tıbbi geçmişini değerlendirir. Ailedeki başka bir bireyde aynı hastalığın bulunup bulunmadığını sorgular ve fiziksel muayene yapar.
Ardından hekim, hastadan belirli bazı kan testleri isteyebilir. Bu testler iltihaplanma belirtilerini ve anemi gibi komplikasyonları tespit etmek için kullanılır. Yüksek beyaz kan hücresi sayısı veya C-reaktif protein (CRP) seviyeleri, vücutta iltihaplanma olduğunu gösterebilir.
Hekim ayrıca dışkı örnekleri de talep edebilir. Örnekler, bağırsaklarda enfeksiyon olup olmadığını belirlemek için kullanılır. Dışkıda kan ve iltihap hücreleri aranır.
Hekim bağırsakların detaylı görüntülerini elde etmek için MR, BT ve ultrason çekilmesini de talep edebilir. MR enterografi, BT entografi bağırsakların detaylı incelemesi için kullanılırken, ultrason çocuklarda ve hamilelerde radyasyon içermeyen bir yöntem olarak tercih edilir.
Gastroenteroloji hekimi bunlara ek olarak, kesin tanı için endoskopi, kolonoskopi ve biyopsi yöntemlerinden de yararlanabilir. Endoskopi, üst sindirim sistemini incelemek için kullanılırken, kolonoskopi kalın bağırsak ve rektumu incelemeye yarar.
Endoskopi ve kolonoskopi sırasında hekim, biyopsi de alabilir. Doku örnekleri laboratuvarda incelenerek, hastalığın kesin tanısı konur.
Crohn Hastalığı Tedavisi Nasıl Yapılır?
Crohn hastalığı tedavisinde ilaç tedavisi ve cerrahi müdahaleden yararlanılır. Ayrıca, hastanın beslenme ve yaşam tarzını değiştirmesi gerekir. Kullanılan ilaçlar arasında bağışıklık sistemini baskılayan ilaçlar, anti-inflamatuar ilaçlar ve antibiyotikler yer alır. Şiddetli vakalarda ise bağırsak rezeksiyonu ile fistül ve apselere yönelik gastroenteroloji cerrahisi tarafından müdahale gerekebilir.
Tedavi sırasında hastanın düşük lifli ve sıvı diyetlere geçmesi önem arz eder. Vitamin ve mineral eksiklikleri için besin takviyeleri alması da önerilebilir. Bununla birlikte hastanın sigaraya bırakması ve stresten kaçınması da tedaviye olumlu yönde etki eder.
İlaç Tedavisi
Tedavide anti-inflamatuar ilaçlar, bağışıklık sistemini baskılayan ilaçlar ve antibiyotikler hastalığın şiddetine ve durumuna göre hekiminiz tarafından önerilebilir.
Anti-inflamatuar ilaçlar, bağırsaklardaki iltihabı azaltmak için kullanılır. Mesalamin ve kortikosteroidler bu gruba dahildir.
Azatiyoprin, metotreksat ve biyolojik ajanlar (örneğin, infliksimab) gibi bağışıklık sistemini baskılayan ilaçlar, bağışıklık sisteminin aşırı tepkisini azaltarak iltihabı kontrol altına alır.
Antibiyotikler is enfeksiyon riskini azaltmak ve bağırsaklardaki bakteriyel dengesizlikleri düzeltmek için kullanılır.
Cerrahi Müdahale
Hastalığa yönelik cerrahi müdahaleler arasında bağırsak rezeksiyonu ile fistül ve apselerin cerrahi yöntemle tedavisi yer alır.
Bağırsak rezeksiyonu ile, hastalıklı bağırsak segmentlerinin cerrahi olarak çıkarılması, şiddetli vakalarda gerekebilir. Ayrıca fistüller ve apselerin tedavi edilebilmesi için de cerrahi müdahale gerekebilir.
Beslenme ve Yaşam Tarzı Değişikliği
Hastanın Crohn hastalığına özel olarak tasarlanmış diyetlere geçiş yapması önemlidir. Düşük lifli ve sıvı diyetler, özellikle hastalığın alevlenme dönemlerinde belirtileri hafifletmeye yardımcı olabilir. Hastanın eksik vitamin ve minerallerini telafi edebilmesi için ise besin takviyeleri hekiminiz tarafından önerilebilir.
Bunlara ek olarak, sigara içmenin hastalığın alevlenme riskini artırdığı bilinmektedir. Bu nedenle, hastaların içiyorsa sigarayı bırakması tedaviye olumlu katkı sağlar. Bir diğer önerilen yaşam tarzı değişikliği ise stresten kaçınmaktır. Stres, hastalığın belirtilerini kötüleştirebilir.
Sık Sorulan Sorular
Crohn Hastalığında Yasaklı Yiyecekler Nelerdir?
Crohn hastalarının kaçınması gereken gıdalar arasında mayonez, krema ve tereyağı gibi yüksek yağ içeren besinler, paketlenmiş ve işlenmiş gıdalar, nohut, fasulye ve mercimek gibi gaz yapıcı baklagiller, kırmızı et ve işlenmiş et ürünleri, brokoli gibi çiğ sebzeler, meyveler, gazlı içecekler ve süt ürünleri yer alır.
Crohn Hastaları Kaç Yıl Yaşar?
Doğru tedavi ve yönetimle yaşam süresini genellikle etkilemez. Crohn hastalığında yaşam süresi beklentisi, genel popülasyonla benzerdir. Hastalık kronik ve alevlenmelerle seyreden bir yapıya sahip olsa da, uygun tedavi ve yaşam tarzı değişiklikleri ile hastalar uzun ve sağlıklı bir yaşam sürdürebilirler.
Crohn Hastalığı Ölümcül mü?
Hayır, Crohn hastalığı ölümcül değildir. Hastalık kronik ve yaşam boyu süren bir durumdur, ancak uygun tedavi ve yaşam tarzı değişiklikleri ile belirtiler kontrol altına alınabilir.
Crohn Hastaları Oruç Tutabilir mi?
Crohn hastalarının oruç tutup tutamayacağı, hastalığın şiddetine, belirtilerin kontrol altında olup olmamasına ve hastanın sağlık durumuna bağlıdır. Hastaların oruç tutmadan önce Gastroenteroloji hekimine danışmaları önemlidir.
Crohn Hastalığı Kanser mi?
Hayır, kanser değildir. Ancak, hastalık uzun süre kontrol altına alınmazsa, ince ve kalın bağırsakta kolon kanseri gelişme riski artabilir.
