Doğal göz merceğimizin şeffaflığını yitirmesine katarakt denir. Kataraktın tek tedavisi ameliyat ile kataraktlaşan merceğin alınıp yerine göz içine suni mercek takılmasıdır. Katarakt ameliyatı birçok göz doktoru tarafından yapılmaktadır. Fakat retina hastalıkları olan yani ‘retinopati’ olan kişilerde katarakt ameliyatı planlaması ve uygulaması farklılıklar arz eder. Bu uygulamaların retina hastalıkları konusunda uzmanlaşmış göz hekimleri tarafından veya onların kontrolü altında yapılması daha uygundur.
Hangi durumlarda retina uzmanına başvurmak gereklidir?
Yaşa bağlı sarı nokta hastalığı, şeker hastalığına bağlı sarı nokta ödemi veya retina kanaması, retina damar tıkanıklıkları, tavuk karası (retinitis pigmentosa) gibi kalıtımsal retina hastalıkları, santral seröz koryoretinopati, MS gibi sarı noktada ödeme neden olabilen hastalıkları olan veya daha önce herhangi bir sebeple retina ameliyatı (vitreoretinal cerrahi) olmuş kişilerin katarakt ameliyatı planlamasının retina hastalıkları ile ilgilenen göz hekimleri tarafından yapılması gerekir.
Retina hastalıkları (Retinopati) olan kişilere hangi mercek tipleri uygundur?
Halk arasında akıllı mercek olarak bilinen ve yakın-uzak-orta mesafede gözlüksüz görüş sağlayan mercekler retinopatisi olan kişilere kesinlikle uygun değildir. Son zamanlara kadar bu hastalara sadece uzak görmeyi düzelten mercekler takılabiliyordu. Yeni gelişen teknolojiler ile üretilen, uzak ve orta mesafede gözlüksüz görüş sağlayan mercekler de artık retina hastalıkları bulunan kişilere katarakt ameliyatı ile uygulanabilmektedir.
Yaşa bağlı sarı nokta hastalarının katarakt ameliyatları sırasında dikkat etmesi gereken konular nelerdir?
Yaş tip sarı nokta hastalarına katarakt ameliyatı öncesinde veya katarakt ameliyatı esnasında göz içi iğne tedavilerinin uygulanması gerekebilir. Yaş tip sarı nokta hastaları katarakt ameliyatı sonrası erken dönemde yakın takip edilmelidir. Kuru tip sarı nokta hastalarının da takip aralıkları katarakt ameliyatları sonrasında kısaltılmalıdır. Uygun olan tüm sarı nokta hastalarına uzak ve orta mesafede gözlüksüz görüş sağlayan yeni mercekler uygulanabilir. Bu hastaların eğer merkezi görmelerinde kayıp varsa, görme keskinlikleri %10’un altında değilse ve en az bir yıl boyunca göz içi iğne tedavisi yapılması gerekmediyse sarı nokta hastalığı için özel geliştirilmiş mercekler ile görme keskinlikleri arttırılabilir.
Şeker hastalığına bağlı retina problemleri olan veya retina toplardamar tıkanıklığı olan hastalar katarakt ameliyatı öncesinde nelere dikkat etmelidir?
Bu hastalara katarakt ameliyatı öncesinde ve sonrasında ek damlalar verilir. Ayrıca aynı sarı nokta hastalığında olduğu gibi katarakt ameliyatı öncesinde veya katarakt ameliyatı esnasında göz içi iğne tedavilerinin uygulanması gerekebilir. Çok miktarda retina kanaması olan gözlerde öncelikle retina lazerlerinin tamamlanması gerekir. Eğer bu hastaların görme kayıpları çok fazla değilse uzak ve orta mesafede gözlüksüz görüş sağlayan yeni mercekler uygulanabilir.
Tavuk karası (Retinitis Pigmentosa) gibi kalıtımsal retina hastalıkları olan hastaların katarakt ameliyatları sırasında dikkat etmesi gereken hususlar nelerdir?
Kalıtımsal retina hastalıkları olan kişilerde katarakt görme keskinliğini anlamlı şekilde azaltana kadar ameliyat için beklenebilir. Eskiden katarakt ameliyatı sonrası göze giren ışık miktarının artmasının bu hastalıkların ilerlemesine neden olabileceği düşünülmekteydi fakat yeni merceklerin UV ışıklardan koruma sağlayacak teknoloji ile üretiliyor olması ve ameliyattan sonra zararlı ışıklardan koruyacak özel filtreli güneş gözlükleri kullanılması bu çekinceleri azaltmıştır. Eğer hastaların merkezi görmeyi sağlayan hücrelerinde hastalık varsa katarakt ameliyatı ile sadece uzak görmeyi düzelten mercekler uygulanabilir. Merkezi görmeyi sağlayan alanlarda hastalık yoksa uzak-orta mesafe mercekleri de bu hastalarda kullanılabilir.
Daha önce retina ameliyatı olan hastaların katarakt ameliyatları sırasında dikkat etmesi gereken konular nelerdir?
Retina dekolmanı, retina üzerinde zar üremesi (epiretinal membran), görme noktası deliği (maküla deliği, maküler hole) ve göz içi kanama nedeniyle retina cerrahisi (vitreoretinal cerrahi) geçirmiş olan hastalara katarakt ameliyatı yapılmadan önce ayrıntılı retina muayenesi yapılması gerekir. Bu hastaların da retina merkezinde ciddi hücre kayıpları yoksa uzak-orta mesafe mercekleri uygulanabilir.
