Kabızlık, toplumda sık görülen bir sindirim sistemi sorunudur. Tıbbi adı konstipasyon olan kabızlık, bağırsak hareketlerinin yavaşlamasına bağlı olarak; dışkı sayısında azalma, zor dışkılama, sert dışkılama gibi sindirim problemlerinin oluşmasıdır. Günlük hayatta beslenme alışkanlıkları, yaş, cinsiyet ve sağlık durumu, bağırsak hareketlerinin sayısını etkiler. Kabızlığın nedenleri farklı olabilir. Dehidrasyon yani yetersiz sıvı alımına veya az lifli beslenme alışkanlığından kaynaklanabileceği gibi daha ciddi durumlardan da meydana gelebilir. Bunlar arasında stres, hormonal değişiklikler, omurilik yaralanmaları, kas problemleri, kanserler ve sindirim sistemini etkileyen diğer yapısal problemler yer alabilir. Her yaş grubunda ve cinsiyette görülebilir ancak yapılan araştırmalara göre 50 yaş üstü kadınlarda daha sık görülür.
KABIZLIĞIN NEDENLERİ NELERDİR?
Kabızlığın birçok farklı nedeni olabilir.
Yetersiz sıvı alımı
Düşük Kalori Diyeti
Düşük Lif Diyeti
Hareketsiz Yaşam
Kullanılan bazı ilaçlar (Antibiyotik, depresyon ilaçları vs.)
Cerrahi operasyonlar
Crohn ve divertikülit gibi iltihaplı sindirim sistemi hastalıkları
Hamilelik döneminde kabızlık sık görülen bir durumdur. Bunun nedeni hamilelik sırasında salgılanan hormonlar ve büyüyen rahmin rektuma baskı yapmasıdır. Bu süreçte kabızlığa karşı koruyucu önlemlerin alınması rahat bir hamilelik açısından önem taşır.
HANGİ DURUMLARDA KABIZLIKTAN BAHSEDİLEBİLİR?
Aşağıda yer alan durumların en az 3 tanesine sahipseniz hekiminiz size kabızlık tanısı koyabilir. Bu sorulara göre sıralanan belirtilerden en az üç tanesine sahipseniz kabızlık tanısı konur.
- Haftada 3 defadan az dışkalama yapma
- Yumuşak dışkılama için laksatif adı verilen kabızlık ilacı kullanımına gereksinim duyulması
- Dışkılamaların güçlükle yapılması
- Bağırsağın tam boşalmaması hissi
- En az %25’inde sert dışkı bulunması
- Makatta gerginlik hissi
- Dışkılama esnasında ıkınma gereksinimi
Aşağıdaki durumlarda ise zaman kaybetmeden bir hekime başvurulmalıdır.
Kilo kaybı
Barsak hareketlerinde 6 haftadan uzun değişiklik
Teşhis konulmamış rektal kanama
Persistan karın ağrısı
Kanlı mukuslu dışkılama
Yakın zamanda geçirilmiş karın cerrahisi
Uzun süreli kabızlığa kötü beslenme, sedanter yaşam ve stres gibi etkenler neden olurken ani gelişen, akut kabızlık oluşumuna kullanılan ilaçlar veya cerrahi operasyonlar sebep olabilir.
Kabızlık sık karşılaşılan bir klinik durumdur. Kabızlığa tanısal yaklaşımda ilk olarak hastanın öyküsü ve fizik muayene değerlendirmesi gerçekleştirilir.
KABIZLIK TEDAVİSİ NASIL YAPILIR?
Kabızlık tedavisinde öncellikle hekim tarafından hasta öyküsü dinlenir. Öncelikle altta yatan sebep saptanmaya çalışılır. Sebep saptanmışsa öncelikle onun tedavi edilmesi gerekir. Kabızlıkla birlikte makattan kan gelmesi önemli bir bulgudur ve zaman kaybetmeden hekime başvurulmalıdır. Ancak çoğu durumda kesin bir sebep bulunamaz ve hastaya yaşam tarzı değişikliği önerilir.
Şiddetli kabızlık varsa sodyum fosfat, magnezyum tuzları ve laktuloz grubu ilaçlar tedavide kullanılabilir. Lavman ve fitil diğer tedavi seçenekleridir.
Beslenme ile ilgili yaşam tarzı değişiklikleri temel olarak lifli gıdaların tüketiminin ve sıvı alımının arttırılmasını hedefler.
KABIZLIĞA NE İYİ GELİR?
- Taze meyve ve sebzeler, baklagiller, fasulye ve kepekli tahılları günlük diyetinize daha fazla lif ekleyin. Diyetinizdeki her 1000 kalori için günde en az 14 gram lif tüketmelisiniz. Kronik kabızlık için lif takviyesi almanız gerekiyorsa, düşük bir dozla başlayın ve vücut tolere edildikçe artırın. Bazı insanlar için çok miktarda lif şişkinliğe neden olabilir.
- Yeşil yapraklı sebzeler dışkının kıvamının yumuşamasına ve sindirim kanalından geçişinin kolaylaşmasına katkı sağlar.
- Haftada en az üç gün yürüyüş, koşu, bisiklete binme, yüzme gibi egzersizler yapılmalıdır. Hafif egzersiz, uygun dolaşımın korunmasına yardımcı olur ve bağırsakları sağlıklı tutabilir.
- Her gün bol miktarda sıvı tüketin. Günde en az sekiz adet 8 bardak su almayı hedefleyin.
- Probiyotik ve prebiyotik gıdalar olan kefir, yoğurt, turşu, elma, kayısı, üzüm gibi besinleri tercih edin.
- Stresinizi yönetin.
- Fazla kafein tüketiminden kaçının.
- Süt ve süt ürünlerini sınırlandırın.
- Tuvalet düzeninizi oluşturun ve tuvalet ihtiyacınızı ertlemeyin
- Yağ seçiminde zeytinyağını tercih edin.
- Yiyecekleri iyi çiğneyip, yutmaya özen gösterin.
Kronik kabızlık, kişilerin hayat kalitesini oldukça olumsuz etkiler. Kabızlık bir haftadan uzun sürerse ve tedaviye yanıt vermiyorsa, ciddi nedenleri dışlamak için bir hekime başvurmak gerekiyor. Kabızlığa baş dönmesi, yorgunluk, kramp veya spazmlar eşlik ediyorsa bir hekime başvurulmalıdır.
