Kuş gribi (avian influenza), yoğunlukla kuşlarda bulunan ancak diğer memeli hayvanlara ve insanlara da geçebilen son derece bulaşıcı, viral bir hastalıktır. İnsanlarda yaygın olarak H5N1 virüsü ile ortaya çıkar.
Kuş gribi belirtileri, zatürre ve akut solunum sıkıntısı sendromu dahil olmak üzere ciddi solunum yolu hastalıklarıyla benzerlik gösterir. Tipik grip benzeri semptomlardan, göz enfeksiyonlarına ve yaşamı tehdit eden komplikasyonlara kadar geniş bir spektruma yayılır.
Kuş Gribi Nedir?
Avian influenza, son derece bulaşıcı olan ve hem yabani hem de evcil kuşları enfekte edebilen influenza A virüsünün H5N1 gibi türlerinden kaynaklanan ciddi bir hastalıktır. Virüs, zaman zaman tür bariyerlerini aşarak insanlara ve diğer hayvanlara bulaşabilir.
Diğer türlere yayılma; enfekte kuşlarla temas, kuşların dışkılarıyla temas, kontamine yüzeylerle doğrudan temas veya enfekte tavuk eti yeme gibi çeşitli şekillerde gerçekleşebilir. Göçmen kuşlar virüsün uzun menzilli yayılımında önemli bir rol oynamaktadır.
Kuş Gribi Belirtileri Nelerdir?
Kuş gribi belirtileri, grip benzeri semptomlardan ciddi solunum ve mide-bağırsak sorunlarına kadar geniş bir spektruma yayılmaktadır. Hastalık, bağışıklık sistemi zayıf kişilerde ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Şiddetli vakalar çoklu organ yetmezliği gibi sağlık sorunlarına yol açabilir. Hastalığın etkili bir şekilde yönetilebilmesi için erken teşhis ve tedavi şarttır. Hastalığın belirtileri şunlardır:
- Ateş
- Boğaz ağrısı
- Baş ağrısı
- Kas ve eklem ağrısı
- Yorgunluk
- Bulantı
- Kusma
- İshal
- Karın ağrısı
- Akciğer enfeksiyonu
- Nefes darlığı
Hastalığın ilerlemesi halinde vakaların büyük bölümünde zatürre, akut solunum sıkıntısı sendromu (ARDS) ve solunum yetmezliği görülür. Bununla birlikte, bazı vakalarda kırmızı göz hastalığı (konjonktivit) gibi göz enfeksiyonları ortaya çıkabilir. Ciddi vakalarda ise hastalık, çoklu organ yetmezliği, septik şok ve nörolojik değişimler gibi sağlık sorunlarına neden olabilir.
Kuş Gribi Nasıl Bulaşır?
H5N1 ve H7N9 gibi avian influenza virüsleri, genellikle enfekte canlı/ölü kuşlarla veya kontamine yüzeylerle doğrudan temas yoluyla insanlara bulaşır. Özellikle H5N1 virüsü kümes hayvanlarından insanlara geçerek dünya çapında birçok salgına neden olmuştur. Bu nedenle, insanlar tarafından tüketilen tavuk eti gibi etlerin gıda düzenlemelerine uygun şekilde üretilmesi ve muhafaza edilmesi büyük önem taşır.
Pişmemiş veya az pişmiş kuş ve ürünlerinin (et ve yumurta) de hastalığa neden olabildiği bilinmektedir. Dolayısıyla tavuk eti gibi kuş bazlı gıda ürünlerinin iyi pişirilmesi gerekmektedir. Hastalığın insandan insana geçmesi ise nadir görülen bir durumdur.
Kuş Gribi Tanısı Nasıl Konur?
İnsanlarda avian influenza tanısı tipik olarak viral kültür veya virüs türüne (H5, N1, H7, N9) özgü primerlerle ters transkriptaz-polimeraz zincir reaksiyonu (RT-PCR) yoluyla doğrulanır. Balgam örneklerinin virüs açısından pozitif çıkma olasılığı boğaz sürüntü örneklerine kıyasla daha yüksektir.
Hastalığın tanısının konulması ileri testler yapılmadığı sürece oldukça zordur. Hastalık ilk aşamada grip benzeri belirtiler göstermektedir. Bu nedenle, detaylı laboratuvar testlerinin yapılması hastalığın tanısının doğru konulması için kritik öneme sahiptir.
Avian influenza ile Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji birimi ilgilenmektedir. Biruni Üniversite Hastanesi’nde akademik hekim kadrosuyla hizmet veren birim; Lassa virüsü, sarı humma, Kırım Kongo Kanamalı Ateşi gibi viral hastalıklarla ilgilenmektedir.
Kuş Gribi Tedavisi Nasıl Yapılır?
Avian influenza tedavisinde yaygın olarak antiviral ilaçlar kullanılmaktadır. Ancak bazı araştırmalarda, virüslerin bu ilaçlara karşı direnç geliştirmeye başladığı saptanmıştır.
İyileşen hastalardan elde edilen antikorları içeren kan plazması, özellikle antiviral ilaçlarla kombine edildiğinde, kuş kaynaklı influenza A (H7N9) enfeksiyonlarının tedavisinde umut vaat etmektedir.
Virüsün uzun vadeli ve kalıcı şekilde yayılımının engellenmesi için kümes hayvanlarının aşılanması gibi uygulamalar oldukça önemlidir. H5N1 gibi spesifik virüsleri hedeflemek için rekombinant virüs vektör aşıları ve DNA aşıları da dahil olmak üzere çeşitli aşılar geliştirilmektedir.
Sık Sorulan Sorular
Kuş Gribi Aşısı Var mı?
Hayır, insanlarda hastalığın tedavisine yönelik spesifik bir aşı henüz geliştirilmemiştir. Ancak, grip aşılarının avian influenzaya yönelik de belirli oranda koruma sağladığı düşünülmektedir.
Kuş gribinden Nasıl Korunurum?
Avian influenzadan korunmak için, vahşi kuşlara ve onların bulunduğu yerlere dokunmama, canlı veya ölü hayvanların tüy ve dışkı gibi kalıntılarına temas etmeme, tavuk eti ve yumurtanın iyi piştiğinden emin olma gibi çeşitli önlemler alabilirsiniz.
Avian İnfluenza Ölümcül mü?
Hastalık, tedavi edilmediği takdirde ölümle sonuçlanabilir.
