Verem, Mycobacterium tuberculosis denilen bakterinin solunum yollarından insan vücuduna girmesi sonucunda özellikle akciğerlerde yoğun iltihap gelişmesine sebep olan bulaşıcı bir hastalıktır. Diğer adı ya da tıp dilindeki adı Tüberkülozdur. Virüs, damlacık yoluyla hasta kişilerin solunum yolundan nefes vermesi, hapşırması veya öksürmesi yolu ile yayılmaktadır. Bu ortamda bulunan sağlıklı kişiler Mycobacterium tuberculosis adlı mikrobu solunum yolu vasıtasıyla almakta ve hastalık bu yolla yayılmayı sürdürmektedir.
2020’de dünya çapında yaklaşık 10 milyon insanın tüberküloz geliştirdiğini ve 1.5 milyon insanın hastalıktan yaşamını yitirdiği tahmin ediyor.
VEREMİN BELİRTİLERİ NELERDİR?
Tüberküloz enfeksiyonu vücuda girdiğinde hemen aktif olmayabilir ve yavaş yavaş belirti verebilir. Vücut direnci yüksek ise enfeksiyon aktif hale gelmez ancak kişinin bağışıklık sistemi zayıfsa enfeksiyon aktif hale gelebilir. Belirtiler hafif başlar ve yavaş yavaş ilerleyebilir. Tüberküloz hastalığının belirtileri genel yakınmalar ve akciğere özgü yakınmalar olmak üzere iki grupta toplanabilir. Verem genellikle akciğerleri tuttuğu için bir solunum yol hastalığı olarak bilinir. Ancak diğer organlarda da tutulum gösterebilir. Mycobacterium tuberculosis virüsü hangi organda tutulum gösterdiyse o organa özgü bulgular ortaya çıkar.
Veremin belirtileri arasında
Ateş
Gece terlemesi,
Kilo kaybı ve iştahsızlık
Halsizliktir.
İki haftadan uzun süren öksürük
Balgam çıkarma veya kanlı balgam
Kan tükürme
Göğüste ve sırtta ağrı
Nefes darlığı ve ses kısıklığı yer alır.
Bağışıklık sistemi zayıf hastalar, belirtilerle kısa bir sürede karşılaşmaya başlarlar. Aktif tüberküloz virüsü taşıyan kişinin havaya saldıkları damlacıklar, kişiden kişiye bulaşabilir. Ancak hastalık bulaşıcı olsa da hastalığa yakalanmak pek de kolay değildir. Hastalığın temel nedeni bakteri olsa da bazı rahatsızlıklar, kişinin vereme yakalanmasını kolaylaştırır. Bu hastalıklar arasında böbrek rahatsızlıkları, kalp hastalıkları, HIV, çeşitli ameliyatlar v.s.
Bir kişi, Mycobacterium tuberculosis bakterilerini teneffüs ettikten sonra verem geliştirebilir. Tüberküloz akciğerleri etkilediğinde, hastalık en bulaşıcı hale gelir. Verem yani tüberküloz enfeksiyonun durumu gizli ve aktif olmak üzere ikiye ayrılır.
Gizli Tüberküloz: İnsanın vücudunda tüberküloz bakterisi olabilir ve hiç semptom geliştirmeyebilir. Pek çok insan bağışıklık sistemi bakterileri içerebilir, böylece çoğalmazlar ve hastalığa neden olmazlar. Bu durumda kişide tüberküloz enfeksiyonu olur ancak aktif hastalık olmaz. Buna gizli tüberküloz denir. Bireyler semptom yaşamadığından farkında olmayabilir. Gizli bir enfeksiyonu başka birine geçirme riski de yoktur. Ancak gizli enfeksiyon durumunda tedaviye ihtiyaç duyulur.
Aktif Tüberküloz: Bu, hastalık veya bazı ilaçların kullanımı nedeniyle bağışıklık sistemi zayıfladığında daha sık görülür.
Bu olduğunda, bakteriler çoğalabilir ve semptomlara neden olabilir ve bu da aktif tüberküloz ile sonuçlanır. Aktif hastalık döneminde kişilerde semptom gelişir ve kişiler enfeksiyonu yayabilir.
Aktif tüberküloz geliştirme riski olanlar:
- Zayıf bağışıklık sistemi
- İleri yaşlılar ve küçük çocuklar
VEREM (Tüberküloz) ERKEN BELİRTİLER
- 3 hafta süren kalıcı bir öksürük
- kanlı balgam
- İştah ve kilo kaybı
- Yorgunluk ve halsizlik
- Boyunda şişlik
- Ateş
- Göğüs ağrısı
- Sürekli şişmiş lenf düğümleri veya “şişmiş bezler”
- Karın ağrısı
- Eklem veya kemik ağrısı
- Bilinç bulanıklığı
- Kalıcı bir baş ağrısı
- Nöbetle
TÜBERKÜLOZ NASIL TEŞHİS EDİLİR?
Gizli enfeksiyonu olan bir kişide semptom gelişmeyebilir, enfeksiyon testlerle ortaya çıkabilir. Aşağıdaki durumlarda test istenmelidir.
- Verem olan veya tüberküloz riski taşıyan biriyle zaman geçirdiyseniz
- Yüksek tüberküloz oranlarına sahip bir ülkede zaman geçirmiş olmak
- TB’nin bulunabileceği bir ortamda çalışmak
Tüberküloz teşhisinde önce detaylı bir klinik muayene yapılmalıdır. Hekim tarafından kişinin tıbbi geçmişi değerlendirildikten sonra akciğerleri ve lenf düğümlerinde şişme olup olmadığını kontrol edilmelidir.
İki test, tüberküloz bakterilerinin mevcut olup olmadığını gösterebilir:
- Tüberküloz cilt testi
- Tüberküloz kan testi
Ancak bunlar TB’nin aktif mi yoksa gizli mi olduğunu gösteremez. Aktif tüberküloz hastalığını teşhis etmek için doktor balgam testi ve göğüs röntgeni önerebilir. Ancak unutulmamalıdır, enfeksiyonun aktif veya gizli olmasına bakılmaksızın verem olan herkesin tedaviye ihtiyacı vardır.
VEREM (Tüberküloz) TEDAVİSİ NASIL YAPILIR?
Tedavide iltihap giderici ve önleyici antibiyotik tedavisi uygulanır. Verem tedavi edilmediğinde yaşamı tehdit edebilir. Tüberküloz tedavisi özel antibiyotiklerle yapılmaktadır. Tüberküloz mikrobuna etki eden farklı antibiyotik bulunmaktadır ve bu ilaçlar uygun doz ve sürede kullanılmak zorundadır. Tüberküloz tedavisi en az 6 ay sürmektedir, doktorun yönlendirmesi ile bu süre daha da uzayabilmektedir. Kullanılan ilaçların takibi çok önemlidir.
Bir kişinin vücuduna yayılırsa, enfeksiyon, diğer sorunların yanı sıra kardiyovasküler sistem ve metabolik işlev ile ilgili sorunlara neden olabilir.
Tüberküloz ayrıca potansiyel olarak yaşamı tehdit eden bir enfeksiyon şekli olan sepsise yol açabilir
Aktif bir tüberküloz enfeksiyonu bulaşıcıdır ve bir kişi uygun tedaviyi almazsa potansiyel olarak yaşamı tehdit eder. Bununla birlikte, çoğu vaka, özellikle doktorlar onları erken tespit ettiğinde tedavi edilebilir. Tüberküloz geliştirme riski yüksek olan veya hastalığın herhangi bir belirtisi olan herkes en kısa zamanda bir doktora başvurmalıdır.
Halk arasında “ince hastalık” olarak bilinen verem, uzun soluklu ve yakın takip ve sabır gerektiren bir hastalıktır. Hekimin reçete ettiği ilaçlar düzenli kullanıldığında etkili ve başarılı tedavi sağlanır, hastalığın çevredeki kişilere bulaşma riski azalır. Eğer ilaçlar düzenli kullanılmaz ise dirençli tüberküloz gelişebilir.
Tüberküloz hastalarının evinin çok iyi havalandırılması gerekir. Temiz hava tüberküloz hastalarını rahatlatır. Güneşin tüberküloz mikrobunu kırıcı özelliği vardır. Tüberküloz hastalarının sigara ve alkolden uzak durması gerekir. Ayrıca beslenmelerine özen göstermeleri ve bol sıvı tüketmeleri gerekmektedir.
