Biruni Kimdir?
El-Biruni (973-1048)
Ebu Reyhan Muhammad bin Ahmed el-Biruni, 973 yılında bugünkü Özbekistan sınırları içinde bulunan Harezm’de doğdu. İlk bilimsel eğitimini, bölgenin hükümdar ailesinden olan Ebu Nasr Mansur’dan aldı. Ebu Nasr Mansur, seçkin bir matematikçi ve gökbilimciydi ve El-Biruni’ye Öklid geometrisi ve Batlamyus astronomisini öğretti.
11. yüzyılın önde gelen hükümdarlarından Gazneli Mahmut, Hindistan’a yaptığı seferlerde El-Biruni’yi de yanında götürdü. El-Biruni, 1017-1030 yılları arasında Hindistan’da yaşadı ve bu dönemde, Hindistan kültürünü, dinlerini ve bilimsel geleneklerini incelediği meşhur eseri Kitab’üt-Tahkik Ma li’l-Hind’i kaleme aldı.
Yunan filozoflarından Aristo, Arşimet ve Demokritus’un çalışmalarından etkilenen El-Biruni, bilimsel araştırmalarına henüz 17 yaşında başladı. Güneşin yüksekliğini ve yaşadığı şehrin boylamını hesapladı. Güneşin hareketlerini gözlemleyerek mevsimlerin başlangıcını belirledi. Ayrıca, Dünya’nın çapını bugünkü değerlere çok yakın bir şekilde hesapladı ve bu alandaki çalışmalarıyla jeodezi biliminin kurucusu olarak anıldı.
Hindistan’da öğrendiği trigonometri üzerine de önemli görüşler ortaya koydu. Trigonometriyi astronomiden ayrı bir bilim dalı olarak görmeyi savundu ve trigonometrik hesaplamalarda yarıçapın birim olarak kullanılmasını önerdi.
Bilimsel bilgiye duyduğu derin saygıyı şu sözüyle ifade etmiştir:
“Edindiğin bilgiler, giysilerine benzememeli, sen yıkanırken akıp gitmemeli.”
El-Biruni’nin çalışmaları, matematikten astronomiye, jeolojiden tarihe kadar birçok farklı alanda bilime büyük katkılar sunmuş, onu kendi döneminin en önemli bilim insanlarından biri yapmıştır.
