Bronşit (bronchitis), akciğerlerdeki bronşların iltihaplanması nedeniyle oluşan ve halk arasında yaygın olarak görülen bir solunum yolu enfeksiyonudur. Bronşlar, akciğerlere hava taşıyan borucuklar olarak tanımlanabilir. Bronşiyal tüpler iltihaplandıklarında öksürük, nefes darlığı ve hırıltılı solunum gibi belirtiler ortaya çıkar. Bu duruma bronşit adı verilir.
Bronşit, akut ve kronik olmak üzere iki kategoriye ayrılır. Akut bronşit, viral veya bakteriyel enfeksiyonlar nedeniyle üst solunum yollarının iltihaplanmasıdır. Buna göre soğuk algınlığı ve grip sonrasında da ortaya çıkabilir. Genellikle antibiyotik tedavisi gerektirmeyen akut bronşitin en yaygın belirtisi olan balgamlı öksürük 3 hafta kadar devam edebilir.
Kronik bronşit ise özellikle sigara içen bireylerde yaygın olarak görülmesiyle karakterizedir. Bu tipte öksürük uzun süre kronik olarak devam eder. Tedavisi akut tipe göre çok daha zordur ve hastanın sigarayı bırakmak veya iş ortamı gibi alerjenlere neden olan yerlerden uzaklaşmak gibi yaşam tarzı değişikliklerine bağlıdır.
Bronşit Neden Olur?
Bronşitin oluşumuna yol açan başlıca nedenler şunlardır:
- İnfluenza gibi viral enfeksiyonlar
- Bakteriyel enfeksiyonlar
- Sigara kullanımı ve pasif içicilik
- Hava kirliliği ve kimyasal maddelerin solunması
- Alerjik reaksiyonlar ve astım
- Yaş ve genetik faktörler
- Mesleksel alerjen maruziyetleri
Bronşitin tedavisi altta yatan nedene bağlı olarak değişiklik gösterir; viral enfeksiyonlar genellikle tedavi gerektirmeden bağışıklık sistemi sayesinde geçer. Ancak bakteriyel enfeksiyonlar için antibiyotik tedavisi gerekebilir.
Çoğu vaka viral kaynaklıdır. Bu nedenle, hasta antibiyotik kullanmadan önce mutlaka bir göğüs hastalıkları hekimine randevu oluşturmalıdır.
Bronşit Belirtileri Nelerdir?
En yaygın görülen bronşit belirtisi balgamlı öksürüktür. Hastalarda öksürükle birlikte nefes almada zorluk, baş ağrısı, kilo kaybı, burun akıntısı, hırıltılı nefes, göğüste ağrı ve hafif ateş görülebilir. Akut ve kronik bronşit belirtilerinin tamamı şunlardır:
- Sürekli ve balgamlı öksürük
- Nefes darlığı
- Nefes alıp verirken hırıltı sesinin duyulması
- Yorgunluk
- Kilo kaybı ve iştahsızlık
- Burun tıkanıklığı ve geniz akıntısı
- Baş ağrısı
- Öksürürken göğüste ağrı hissetme
- Hafif ateş ve üşüme
- Boğaz ağrısı
Bronşite Ne İyi Gelir?
Kronik bronşitte balgamlı öksürüğün önlenmesi için solunum yollarını tahriş edebilecek faktörlerden uzak durmak şarttır. Bu nedenle, solunum yolunu tahriş etmesiyle tanınan sigarayı bırakmak bu tür bronşit vakalarının tedavisinde hayati bir rol oynar.
Akut bronşitte ise herhangi bir alerjenden kaynaklanıyorsa alerjenin ortadan kaldırılması, bol sıvı tüketimi ve ilaç tedavisi öne çıkar.
Bronşit hastalığının evde kendi kendine tedavisi için ise tüketebileceğiniz bazı besinler mevcuttur. Bunlar arasında bal öne çıkar. Bilindiği üzere bal, antioksidan yapısı ile tanınır ve solunum yolu enfeksiyonlarının tedavisine katkı sağlar.
Bala ek olarak, zerdeçal, nane, soğan, zencefil, ıhlamur, nemlendirici merhem, mandalina, portakal gibi C vitamini deposu besinlerin tüketilmesinin ve mümkün olduğunca az sigara içilmesinin iyileşme sürecine katkı sağladığı bilinmektedir.
Bol su içmek, dehidrasyonu önler. Ayrıca akciğerler ve solunum yolundaki mukusu yumuşatır. Böylece öksürüğü kolaylaştırır.
Eğer belirtileri şiddetli yaşıyorsanız, doktora gitmeniz ve hekiminizin önereceği ilaçları kullanmanız önem arz eder. Hekiminiz bronşit belirtilerini hafifletecek ve iyileşme sürecinizi kolaylaştıracak takviye ve ilaçlar verebilir.
Bronşit Tanısı Nasıl Konur?
Hekiminiz bronşit tanısı koymak için hastanenin kaynaklarını kullanarak aşağıdaki adımlar izlenir:
- Fizik Muayene: Doktor, hastanın boğazı ve göğü dinlemek, nefes alışverişini ve solunum yollarının titreşimini kontrol etmek için fizik muayene yapar.
- Akciğer Filmi: Bronşit ve diğer solunum yolu hastalıklarının ayırıcı tanısının yapılmasına katkı sağlar.
- Boğazdan kültür alınması: Hastanın boğazından bir kültür alınarak bakteri veya virüs türlerini belirlemek için laboratuvar analizleri yapılır.
- Kan testi: Gerekli durumlarda kan testleri yapılarak enfeksiyon veya iltihaplanma belirtilerini tespit edilir.
- Solunum fonksiyon testi: Hekiminiz solunum kapasitenizi ölçmek için bu testi isteyebilir.
Hekiminiz muayenenin ardından bahsi geçen görüntüleme ve tanı testlerinden birkaçını isteyerek bronşit için kesin tanı koyabilir ve uygun tedavi yöntemini belirleyebilir.
Bronşit Nasıl Tedavi Edilir?
Bronşit tedavisi, hastalığın türüne (akut veya kronik) ve şiddetine göre değişir. Genel olarak, tedavi semptomları hafifletmeyi ve bronşlardaki iltihabı azaltmayı hedefler.
Akut Bronşit Tedavisi
- Bol sıvı tüketimi: Su, ıhlamur, nane çayı gibi sıvılar mukusu incelterek öksürüğün hafifletilmesine yardımcı olur.
- Dinlenme: Vücudun iyileşmesi için yeterince dinlenmek önemlidir.
- Öksürük kesici ilaçlar: Öksürüğü hafifletmek için kullanılan öksürük kesici ilaçlar, balgam çıkarma gerekiyorsa sınırlı tutulmalıdır. Bu ilaçlar mutlaka doktor onayıyla kullanılmalıdır.
- Nemlendirici kullanımı: Sıcak suyla duş almak gibi eylemler nemli bir ortam yaratır, bu nemli hava solunum yollarını rahatlatarak kapalı bronşların açılmasına yardımcı olur.
- Buhar tedavisi: Sıcak buhar solumak bronşları rahatlatabilir.
- Antibiyotikler: Bakteriyel enfeksiyon varlığında doktorunuzun önerisiyle kullanılabilir. Viral bronşitte antibiyotik genellikle gerekmez.
- Alerjenlerden kaçınma: Bronşite neden olabilecek alerjenlerden uzak durmak tedavi sürecini destekleyebilir.
Kronik Bronşit Tedavisi
- Sigara Bırakma: Kronik bronşit tedavisinde sigaranın öneminden bahsetmiştik. Bu tip vakaların tedavisinde yapılacak ilk ve en önemli şey sigarayı bırakmaktır. Böylece hastalığın ilerlemesi yavaşlatılmış olur.
- Hava Kalitesi İyileştirme: İç mekan havasını temizlemek için hava temizleyicileri kullanılabilir.
- İlaç Tedavisi: Bronş kaslarını gevşeten bronkodilatörler ve iltihabı azaltan kortikosteroidler doktor tavsiyesiyle kullanılabilir.
- Fizyoterapi Uygulamaları: Solunum terapisi ve fizyoterapi akciğer fonksiyonunu artırmada faydalı olabilir.
- Düzenli Doktor Kontrolleri: Kronik vakaların düzenli doktor kontrollerine gitmesi önerilir.
Bronşit tedavisinin ana hedefi, hastanın yaşam kalitesini artırmak ve belirtileri yönetmektir. Her vakanın durumu farklı olacağından, tedavi planları da hastalığa ve şiddetine göre kişiselleştirilmelidir. Biruni Üniversite Hastanesi Göğüs Hastalıkları bölümü, alanında uzman akademik hekim kadrosu ve modern cihazları ile her hastaya özel, dikkatli bir tedavi süreci sunar.
Sık Sorulan Sorular
Bronşit Bulaşıcı Mıdır?
Bakteri ve virüslerin neden olduğu akut bronşit bulaşıcıdır, bu tip vakaların izolasyona önem vermesi gerekmektedir. Kronik bronşit ise genellikle bulaşıcı değildir. Akut bronşit uzun süre tedavi edilmediğinde ve bağışıklık sistemi hastalığın giderilmesi için yeterli olmadığında kroniğe dönüşebilir.
Bronşit Tamamen İyileşir mi?
Akut bronşit uygun tedavi ile tamamen iyileştirilebilir. Kronik bronşit ise uygun tedavi ile kontrol altına alınabilir. Yine de hastalığın tam olarak iyileşmesi için hastanın alerjenlerden ve boğazı tahriş eden alışkanlıklardan uzaklaşması gereklidir.
Ne zaman doktora gitmeliyim?
Ateş, şiddetli nefes darlığı, kanlı balgam veya belirtilerin 10 günden uzun sürmesi durumunda doktora başvurulmalıdır. Hekiminiz, gerekli testleri yaparak hastalığınız için doğru tanıyı koyacak ve uygun tedavi sürecini sizin için planlayacaktır.
