Hematoloji

Hematoloji kan, lenf düğümleri, dalak ve kemik iliği ile ilgili hastalıkların önlenmesi, tanısı, tedavisi ve takibi ile ilgilenen bilim dalıdır. Kan düzeylerinde düşüklükler ve yüksekliklere neden olan doğumsal ve edinsel hastalıklar, kan pıhtılaşması ve damar tıkanıklıkları, kan ve kemik iliği kanserleri, bağışıklık sistemi hastalıkları, lenf nodu ve dalağın büyümesine neden olan iyi huylu hastalıklar ve kanserler hematolojinin ilgi alanında olan başlıca hastalıklardır. Hematolojik hastalıkların tanısında tam kan sayımı, çevresel kan yayması (periferik yayma), biyokimya testleri, kemik iliği biyopsisi ve aspirasyonu, genetik tetkikler ve görüntüleme yöntemleri kullanılabilir.

Son yıllarda hematoloji alanında yaşanan önemli gelişmelerle hastalıkların tanı ve tedavisinde büyük ilerlemeler kaydedilmiştir. Günümüzde hasta ve hastalığın genetik özelliklerine göre bireyselleştirilmiş tedavilerle, geleneksel tedavilere kıyasla tedavi başarısında belirgin artış elde edilebilmektedir. Bu güncel ve modern yaklaşımların uygulanabilmesi alanında uzman bir ekip ve çağın gereksinimlerini karşılayabilecek teknolojiye sahip laboratuvarlarla mümkündür.

Başlıca Hematolojik Hastalıklar

• Anemi (Kansızlık): Demir, Vitamin B12, Folik asit eksikliği gibi nutrisyonel anemiler, Talasemi, Orak hücreli anemi, Hemolitik anemi.
• İmmun trombositopeni (İTP), Trombotik Trombositopenik Purpura (TTP), Hemolitik Üremik Sendrom (HÜS).
• Kanama Bozuklukları: Hemofililer, Von Willebrand Hastalığı, Glanzman trombastenisi, Bernard-Soulier Sendromu.
• Pıhtılaşma Bozuklukları.
• Kemik İliği Yetmezliği.
• Akut Lösemiler (Akut Lenfositik Lösemi, Akut Myeloid Lösemi).
• Kronik Lösemiler (Kronik Myeloid Lösemi, Kronik Lenfositik Lösemi).
• Miyelodisplastik Sendrom.
• Kronik Miyeloproliferatif Hastalıklar (Polistemia Vera, Esansiyel Trombositoz, Myelofibroz).
• Multipl Miyelom.
• Hodgkin ve Non-Hodgkin Lenfomalar.

Lenfoma

Lenf sistemi lenf bezleri, dalak, kemik iliği ve timüs bezinden oluşur ve savunma sistemimiz için en önemli vücut sistemlerinden biridir. Lenfoma (lenf kanseri) lenf sistemi hücrelerinden kaynaklanan ve vücudumuzdaki tüm organları etkileyebilen bir kanserdir. Başlıca Hodgkin ve non-Hodgkin lenfoma olarak iki gruba ayrılır. Bu grupların da birçok alt tipi mevcuttur.

Non-Hodgkin lenfomalar çoğunlukla ileri yaşta görülür. Hodgkin lenfoma ise 15-40 yaş arası ve 55 yaş üstü olmak üzere 2 farklı yaş grubunda daha sık görülür. Yaş ile beraber bağışıklığı baskılayıcı ilaç kullananlarda, farklı bir hastalık nedeni ile radyoterapi (ışın tedavisi) alanlarda, bağışıklık sistemi hastalığı olanlarda, kimyasal maddelere maruz kalanlarda ve bazı viral hastalıklarda lenfoma görülme riski artmaktadır.

Belirtiler

• Boyun, koltuk altı ve kasık bölgelerinde lenf düğümlerinin şişmesi.
• Yorgunluk, ateş, gece terlemesi.
• Kilo kaybı, nefes darlığı, erken doyma.
• Ciltte kaşıntı.

Tedavi

Lenfoma yüksek oranda tamamen tedavi edilebilen bir kanser tipidir. Tedavi lenfomanın alt tipine, evresine, hastanın yaş ve eşlik eden hastalıklarına göre farklılık gösterir. Kemoterapi, immünoterapi, radyoterapi ve kemik iliği nakli, hastanın ve lenfomanın özelliklerine göre seçilebilecek tedavi yöntemleridir.

Polisitemi

Polisitemi, kan testlerinde alyuvarların (kırmızı kan hücreleri) normal değerlerin üstünde saptanması ile tanımlanır. Bu durum kadınlarda hemoglobin >16 g/dl veya hematokrit >%48, erkeklerde ise hemoglobin >16.5 g/dl veya hematokrit >%48.5 olması ile teşhis edilir.

Belirtiler

• Halsizlik, erken yorulma, baş dönmesi, baş ağrısı.
• Kulaklarda çınlama, bulanık görme.
• Eller ve ayaklarda yanma hissi, kaşıntı.
• Ciltte kolay morarma ve kanama.
• Tansiyon yüksekliği, karaciğer ve dalakta büyüme.

Polisitemisi olan hastalarda kan yoğunluğunda artış nedeniyle damar tıkanıklığı riski belirgin şekilde artmıştır.

Lenf Bezleri Büyümesi

Lenf bezleri vücudumuzda yaygın olarak bulunan ve savunma sistemimizde görev alan organlardır. Genellikle 1 cm’ye kadar olan boyutlar normal kabul edilir. Ancak enfeksiyonlar, romatizmal hastalıklar ve kanserler gibi birçok farklı hastalık, lenf bezlerinin büyümesine neden olabilir.

Dikkat Edilmesi Gerekenler

• 2-3 hafta süren gözlem veya antibiyotik tedavisi ile gerilemeyen büyümeler.
• Aynı anda birden fazla bölgede büyüme.
• Ateş, kilo kaybı, halsizlik, gece terlemesi gibi ek şikayetlerin varlığı.

Bu durumlarda bir hematologdan görüş alınmalıdır.

Kronik Miyeloid Lösemi (KML)

Kronik Miyeloid Lösemi, beyaz kan hücrelerinin aşırı üretimi ile karakterize yavaş seyirli bir kan kanseri türüdür.

Belirtiler

• Yorgunluk, halsizlik, kemik ağrıları.
• Karında dolgunluk hissi.
• Kilo kaybı, ateş, gece terlemeleri.

KML genellikle kan testleri sırasında tesadüfen saptanır. Tedavi, hastalığın evresine ve hastanın genel durumuna göre planlanır.