Vücut ısımız organ sistemlerinin düzgün çalışabilmesi için belirli sınır dereceler içerisinde olmalıdır. Vücut ısımızı kontrol eden yer; beyinde hipotalamus olarak adlandırılan bölümdür. Ateş ile birlikte bağışıklık sistemi, vücuda giren enfeksiyon yapan mikroorganizmalarla savaşmaya başlar. Ateşin vücudun en önemli savunma mekanizmalarından biridir. Ateş vücudun enfeksiyonlarla savaşta gösterdiği doğal bir reaksiyon. Vücut, hastalığa neden olan bakteri ya da virüsle savaşırken ısısını yükseltiyor. Vücut ısısı artınca bakteri ve virüslerin üremesi yavaşlıyor, akyuvar sayısı artıyor. Beyaz hücreler de vücudun enfeksiyonlara karşı savunmasını gerçekleştiriyor.
Ateşin getirdiği huzursuzluk, halsizlik ve bitkinliğin giderilerek çocuğun rahatlatılması hem de ailelerin en korktukları durumlardan biri olan ateşli havalelerin önlenmesi için ateşin belirli bir sınırdan sonra düşürülmesi gerekmektedir.
Ateş ölçme yöntemleri nelerdir?
Vucut ısısını ölçerken, teknolojik gelişmelerle birlikte, farklı yöntemlerle çalışan ve farklı yerlerden ölçüm yapan termometreler kullanılabilmektedir. Ağızdan, alından, kulak yolundan, koltuk altından, makattan ateş ölçülebilir. Bu ölçümler için cıvalı-cam, elektronik, dijital, transmembranik ve termal kamera ile ölçüm yapılabilir. Ölçümlerde tercih edilecek termometrelerin doğru ve hızlı ölçüm yapmaları, çevre ısısı ile etkileşmemeleri, güvenilir olmaları gerekmektedir.
Ağız içinden ateş ölçümü
Ölçüm öncesi cıvalı termometre sallanarak cıva düzeyi 37 °C altına inene kadar sallanmalıdır. Dijital termometrelerde de açma düğmesine bastıktan sonra ölçüme hazır olduğuna dair ekran görüntüsü beklenmelidir. Termometre dilaltı bölgeye veya yanağın iç tarafına yerleştirilir. Cıvalı termometre 3 dakika, dijital termometre ise sinyal sesi duyulana kadar ağız içinde tutulur. Ekrandaki ölçüm değeri okunur. Şuuru kapalı hastalarda ve küçük çocuklarda termometreyi ısırıp kendilerine zarar verebilecekleri için olabildiğinde tercih edilmemelidir.
Koltuk altından ateş ölçümü
Koltukaltı kurulandıktan sonra termometre yerleştirilmelidir. Cıvalı termometrelerde, termometre kalım süresi 5 dakika, dijital termometrelerde ise 40 saniye civarındadır. Kolay ve güvenlidir.
Kulak yoluyla timpanik zar yoluyla ateş ölçümü
Timpanik zar kulak zarıdır. Vücudun ısı merkezinin kanlanmasını sağlayan damarlar bu bölgeye de yakın olduğu için vücut sıcaklığının ölçümünde ideal bölgedir. Kulak salgısı tıkaç oluşturmuş hastalarda, dış kulak yolu travması olan hastalarda kulaktan ölçüm yapılması önerilmez.
Rektal – Popodan ateş ölçümü
Bu bölgeden ısı ölçümü cıvalı cam termometreler ile gerçekleşir. Cıvalı cam termometrelerle 3 dakika ölçüm için beklenir. Termometrenin işlem sırasında kırılabileceği ve rektum yaralanmalarına neden olabileceği göz önünde tutularak yeni doğanlarda ve küçük çocuklarda uygulama önerilmez. Ayrıca ishal gelişen hastalarda, bağışıklık sistemi bozulmuş hastalarda, bu bölge ile ilgili cerrahi işlem geçirmiş hastalarda da bu yöntem ile ölçüm yapılmamalıdır.
Eğer ağız, kulak yolu veya koltuk altından yapılan ölçümlerde ateş 38 0C’nin üstünde ve rektal ölçümde de ateş 38.5 0C’nin üzerindeyse çocuğun ateşi var demektir. Zaman içerisinde tecrübeli anneler, termometrenin o an için bulunamadığı zamanlarda, dudaklarını çocuklarının alınlarına dayayarak ateşleri olup olmadığı hakkında ön görüye sahip olabilirler.
Yüksek ateş nasıl kontrol altına alınır?
Yenidoğan ilk bir ay içerisinde ateş enfeksiyon kaynaklı olabileceği gibi beslenme azlığı ve vücudun sussuz kalması gibi başka bir nedenle de olabilir. Sebep her ne olursa olsun yenidoğan ateşi ciddidir. Zaman kaybetmeden acilen hekime başvurmak gerekir. Aynı zamanda 3 aylık dönem ve altı diğer bebeklerde de aynı hassasiyet gösterilmelidir. Bu yaş gurubunda hayatı tehdit eden enfeksiyonlarda zaman kaybı yaşanmamalı ve hemen hastaneye başvurulmalıdır.
3 aylıktan büyük çocuklarda ateş fiziksel olarak ılık uygulama yapılarak veya çocuk doktorunuzun çocuğunuzun kilosu doğrultusunda vereceği dozlarda, içeriğinde “paracetamol ve ibuprofen” olan ilaçlarla sağlanabilir.
- Ilık uygulama yapın
Ilık uygulama çocuğu zorla duş altına sokmak yerine, beline kadar ılık su dolu banyo leğenine oturtarak ve eğer ateş nedeni ile çok halsiz düşmemiş ise içine oyuncaklarını atarak 15-20 dk kadar su içinde kalmasını sağlayarak yapılabilir.
Bu sırada maşrapa veya sünger ile suyu omuzlarından tekrar tekrar akıtmak uygundur. Başından aşağı su dökmeniz durumunda ağlayıp sudan çıkmak isteyebileceği için omuzlardan itibaren su ile ılık uygulama yeterli olacaktır.
- Kıyafetlerine dikkat edin
Ateşli çocuğun kıyafetlerini kontrol edin. Kalın giysiler yerine, ince ve bol bir pijama giydirin.
- Bol sıvı almasına özen gösterin
Ateşli çocuk hastalığın etkisiyle iştahsız olacaktır. Yeme konusunda fazla ısrarcı olmayın, bol sıvı ve su almasına dikkat edin.
- Ortam sıcaklığına ve havalandırılmasına özen gösterin
Ortamın sıcaklığını kontrol edin, bulunduğu ortamın sıcaklığını 21-22 °C derece arasında tutmaya dikkat edin
Yüksek ateşte aşağıdaki uygulamalardan uzak durun
- Ateşin etkisiyle üşüyen ve titreyen çocuğu kalın giydirmeyin ve üzerini örtmeyin.
- Soğuk suyla banyo yaptırmayın.
- Alkol ve sirkeli suyla kompres uygulamayın (kolonya dahil)
- Hekim önerisi dışında ağrı kesici kullanmayın.
Bütün bu önlemlerle birlikte hekiminiz ile irtibat sağlayarak verdiğiniz ilaçlara rağmen ateş düşse de düşmese de en kısa sürede muayene için sağlık kuruluşuna başvurmanız ateşin nedenini saptayıp, esas hastalık etkenini tedavi etmek gerekmektedir.
