Dünyada ve ülkemizde önemli bir sağlık sorunu olan KOAH, hastalığın az tanınmasından ve gerekli koruyucu önlemlerin alınmamasından dolayı artmaya devam ediyor. Ülkemizde 3 milyona yakın KOAH’lı hasta bulunuyor.
Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı (KOAH), zararlı partikül ve gazlara belirgin maruziyet sonucu hava yollarında ve alveollerde gelişen anomalilere bağlı solunumsal semptomlar ve hava akımı kısıtlanması ile meydana gelir. KOAH sık görülen, önlenebilir ve tedavi edilebilir bir hastalıktır.
KOAH’IN BELİRTİLERİ NELERDİR?
- Özellikle fiziksel aktiviteler sırasında nefes darlığı
- Hırıltı ve nefes darlığı
- Göğüste sıkışma
- Beyaz, sarı veya yeşil renkli olabilen balgam
- Siyanoz (özellikle ağız, göz ve tırnak çevresinde ciltten mavimsi bir renk)
- Sık solunum yolu enfeksiyonları
- Yorgunluk ve halsizlik
- İstenmeyen kilo kaybı (ileri aşamalarda)
- Ayak bileklerinde, ayaklarda veya bacaklarda şişme
EN ÖNEMLİ RİSK FAKTÖRÜ TÜTÜN KULLANIMI
KOAH gelişimi için tüm dünyada en yaygın görülen risk faktörü sigara dumanıdır. Farklı tip tütün kullanımı (nargile, puro, pipo vb.) ve çevresel tütün dumanı da akciğerlerin gaz yükünü arttırarak KOAH gelişmesine katkıda bulunmaktadır. Hiç sigara içmemiş KOAH’lı hastalarda en önemli risk faktörlerinin artmış yaş, önceki astım tanısı, işyerinde organik tozlara maruziyet, çocuklukta şiddetli solunum sistemi enfeksiyonu öyküsü ve özellikle kadınlarda düşük eğitim düzeyi raporlanmıştır.
10 KOAH’ LIDAN 9’U HASTALIĞINI BİLMİYOR!
KOAH, çok önemli bir halk sağlığı sorunu olmasına karşılık, yeterince tanı konulamayan genellikle geç dönemde tanınabilen bir hastalıktır.
Ülkemizde Adana’da 2003 yılında yapılan sonucuna göre, Türkiye’de her 10 KOAH’lıdan ancak 1’i KOAH’lı olduğunu bilmektedir.
T.C Sağlık Bakanlığının “Ulusal Hastalık Yükü ve Maliyet Etkinlik Projesi” kapsamındaki 2000 yılı raporu incelendiğinde, ilk 10 ölüm nedeni arasında 3. sırada KOAH gelmektedir. Diğer ölüm nedenleri incelendiğinde KOAH ile ilişkili iki neden daha göze çarpmaktadır; 5. sırada solunum yolu enfeksiyonları, 7. sırada ise akciğer kanseri yer almaktadır. KOAH, ciddi bir ölüm ve hastalanma nedenidir. 600 milyon KOAH’lı hastanın yılda 3 milyonu ölmektedir. KOAH’ın neden olduğu büyük ekonomik ve sosyal yük giderek artmaktadır.
KOAH tanısının hekimler tarafından geç tanınmasının en önemli nedeni ise hastalığa özgü öykü ve fizik muayene bulgularının spesifik olmamasıdır.
MALİYETİ YÜKSEK BİR HASTALIK
KOAH’da hastalık yükünün artmasının en önemli nedeni aktif ve çevresel tütün maruziyetinin giderek artmasıdır. KOAH tanı ve tedavi harcamaları gibi direk nedenler ve kaybedilen iş gücü, erken ölüm, hastalık nedenli aile harcamaları gibi dolaylı nedenlerden ötürü maliyeti oldukça yüksek bir hastalıktır.
NEFES DARLIĞI DİKKATE ALINMALI
KOAH genellikle orta-ileri yaşta grubunda görülür ve yavaş ilerleyen bir hastalıktır. KOAH’lı hastalar erken dönemdeki hastalığa ait belirtileri genellikle sigara içiminin ve yaşlılığın doğal belirtileri olarak görürler başta nefes darlığı olmak üzere hastalığın semptomları çok artınca doktora başvururlar.
KOAH ŞİDDETİNİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER NELERDİR?
KOAH şiddetini belirleyen iki önemli faktör vardır: Alevlenmeler ve eşlik eden hastalıklar. Alevlenme, günlük olağan değişmelerin ötesinde akut olarak hastanın semptomlarının kötüleştiği ve düzenli tedavide değişiklik gerektirecek boyutta akut olarak bozulmasıdır.
Alevlenmeler sık hastane yatışlarına, ölümlere ve yaşam kalitesinde dramatik olarak azalmaya neden olmaktadır. KOAH alevlenmesinin en önemli nedeni enfeksiyonlar ve hava kirliliğidir. Bu nedenle kış aylarında alevlenme riski artıyor.
EŞLİK EDEN HASTALIKLAR HASTALIĞIN ŞİDDETİNİ ARTTIRIYOR
KOAH’a eşlik eden hastalıklar, KOAH’la doğrudan ilişkisi olsun veya olmasın, birlikte bulunan bir veya daha fazla hastalığı tanımlamaktadır.
KOAH’a eşlik eden hastalıklar; kardiyovasküler hastalıklar (kalp yetersizliği, kalp krizi), diabetes mellitus, osteoporoz, akciğer kanseri, uyku apne sendromu ve depresyon olarak sıralanmaktadır. KOAH ve eşlik eden hastalıklar arasındaki ilişki incelendiğinde hem hastalıkların varlığı KOAH’ı kötüleştirmekte hem de KOAH ilerledikçe eşlik eden hastalıklarda kötüleşmektedir. KOAH’lı hastaların %25’i kalp hastalıkları, %30’u akciğer kanseri nedeniyle kaybedilmektedir.
KOAH tanısı erken konulmalı, hastalık risk faktörleri azaltılmalı ve etkin olarak tedavi edilmelidir. Unutulmamalıdır kşi; KOAH önlenebilir ve tedavi edilebilir bir hastalıktır.
